Van ceza infaz kurumlarında yaşanan hak ihlallerine ilişkin raporumuz kamuoyuna saygıyla duyurulur.

20.08.2021

VAN İLİNDE BULUNAN CEZAEVLERİNDE YAŞANAN HAK İHLALLERİ RAPORU

            Basından edindiğimiz bilgilere göre, İnsan Hakları Derneği Şubelerine yapılan başvurular ve İnsan Hakları Genel Merkezi talebi doğrultusunda, “ Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van Yüksek Güvenlikli kapalı Ceza İnfaz Kurumunda bulunan hükümlü/tutukluların sağlık/eğitim/sosyal durumlarının tespiti hakkında ailelerin yardım talep ettiği” bilgisini aldık .Bunun üzerine İnsan Hakları Derneği Van Şubesinden bir heyet oluşturulup söz konusu cezaevinde gerekli görüşmeler ve tespitler yapılarak sorunun tespiti ve yaşanan hak ihlallerine ilişkin son döneme ilişkin rapor düzenlenmesi kararı alınmıştır.

Heyetimiz Tarafından Yapılan Mahpus Görüşmeleri

İnsan Hakları Derneği Van Şubesinden heyetimiz; 16/08/2021 tarihinde hükümlü/tutuklu olan Y.K (Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu), B.K (Van Yüksek Güvenlikli kapalı Ceza İnfaz Kurumu) ve M.U (Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu) ile görüşmelerde bulunulmuştur. 

1./       Y.K  (Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu)

Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu bulunan mahpus Y.K ile 16/08/2021 tarihinde cezaevinde yaşanan hak ihlallerinin ve de hak ihlallerinde yaşanan iyileşmenin tespiti amaçlı görüşmede “iki ayda bir kendilerinin 5 kitap alabildiklerini, yasal düzenleme çerçevesinde belirtilen sayıda kendilerine kitap ve dergi verilmediğini, Gazete kısıtlamasının olduğunu Yeni Yaşam ve Evrensel Gazetelerinden birinin verilmediğini -Cezaevinde mahpusların sosyalleşmesi amaçlı yasal hakları olan aktivitelerin ve sporun pandemi bahane edilerek verilmediği, Koğuşlar arası sohbetlerin yasak olduğunu, 16-17 gün önce koğuşta bulunan arkadaşlarından birisinin rahatsız olması neticesinde testlerin alındığını ancak kimseyi revire ve hastaneye alınmadığını, hala bazı mahpus arkadaşların rahatsız olduklarını, normal şartlarda haftada bir gün kantinden alış veriş yaptıklarını ancak son iki aydır bunu cezaevi yönetimi kendi iradesine dayanarak iki haftada bir yaptıklarını, kendilerine gelen veya mahpusların göndermiş olduğu mektupların kaybolduğu, dilekçelerine cevap alamadıklarını, ayrıca cezaevine vermiş oldukları bazı dilekçelerin cevap alamadıklarını, bazılarına ise 4 ay sonra cevap alabildikleri, kendilerine gelen fotoğraflarda HDP’li parti arkadaşların olduğu zaman verilmediğini, cezaevi yönetimi tarafından mahpuslara dayattıkları karantinadan dolayı hastaneye çıkmak istemediklerini, karantina koğuşunun karışık olduğunu ve her gelen yenisi için karantina süresinin uzatıldığını, ayda 4-5 defa koğuş aramalarının olduğunu, gardiyanların ve cezaevi yönetimin siyasi mahpuslara yaklaşımı diğer mahpuslara göre farklı olduğunu, telefon görüşmeleri önceleri gün ve saati belli iken son dönemlerde bunun belli olmadığını günün içinde kafalarına göre kendilerini çağıracaklarını belirtiklerini, kapalı görüşlerin ayda iki defa ve 2 kişi ile sınırlı olduğunu, açık görüşlerin olmadığını kıyafetler sınırlaması olduğunu ve kendileri için yetersiz olduğunu,” beyan etmiştir.

2./       B.K  (Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu)

Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda hükümlü/tutuklu bulunan mahpus B.K ile 16/08/2021 tarihinde cezaevinde yaşanan hak ihlallerinin ve de hak ihlallerinde yaşanan iyileşmenin tespiti amaçlı görüşmede “Kitap, gazete ve dergi genel olarak kısıtlamanın halen devam ettiğini, Kürtçe dergi verilmediğini, Yeni Yaşam Gazetesinin halen verilmediğini, kitaplara cezaevi yönetimi tarafından keyfi olarak el konulduğunu, yasak olmayan kitapları bile toplattıkları ve mahpuslara verilmediğini, Cezaevinde mahpusların sosyalleşmesi amaçlı yasal hakları olan aktivitelerin ve sporun pandemi bahane edilerek kendilerine verilmediğini telefon görüş haklarının uygulandığını, kapalı görüş olduğunu ancak 40-45 dakika olduğunu ve sadece iki kişi ile sınırlı olduğunu, revire çıkma taleplerinin kabul edildiği ancak kısa sürede sonuçlanmadığını, karantinadan dolayı ağır hasta mahpusların bile hastaneye gitmek istemediklerini, hastaneye gittikleri zaman kemersiz gitmeyi mahpuslara dayattıklarını,  dış dünya ile iletişim araçlarından olan radyonun kendilerinden toplatıldığı ve toplatılan radyolarının mahpuslara verilmediğini, oda aramaların ayda bir iken istedikleri zaman keyfi olarak oda aramaları yaptıklarını, gardiyanların provokatör yaklaşımların olduğunu, görüşe gelen ailelere çıplak arama dayattıklarını, tecride karşı olarak cezaevinde 15 günde bir dönüşümlü açlık grevinin olduğunu, açlık grevlerine giren mahpuslar hakkında disiplin soruşturmaları başlattıklarını, açlık grevlerine giren mahpuslarının zaruri ihtiyaçlarının bazen karşılanmadığını, açlık grevinden dolayı hastalanan mahpusların hasta haneye götürülmediği, revire çıkartılmadığını,  taleplerine ilişkin dilekçelerinin evrak kayıt numarası kendilerine verilmediği, ilgili yere ulaşıp ulaşmadığını kendilerine bilgi verilmediğini, bazı dilekçelerinin işleme alınmadığını, bazı dilekçelerine çok uzun sonra cevap alabildiklerini,  koşullu salıvermeden yararlanan mahpuslar hakkında cezaevi yönetimi keyfi olarak olumsuz rapor hazırlayarak siyasi mahpusları tahliye olmalarını engellendiğini,” beyan etmiştir.

            3./       M.U  (Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu)

Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu bulunan mahpus M.U ile 16/08/2021 tarihinde cezaevinde yaşanan hak ihlallerinin ve de hak ihlallerinde yaşanan iyileşmenin tespiti amaçlı görüşmede “Kitap, gazete ve dergi genel olarak kısıtlamanın halen devam ettiğini, Yeni Yaşam Gazetesinin halen verilmediğini-Cezaevinde mahpusların sosyalleşmesi amaçlı yasal hakları olan aktivitelerin, sohbetin ve sporun cezaevi yönetimi tarafından pandemi bahane edilerek bu hakların engellendiği, cezaevi memurların spor salonunu kullandıkları ancak mahpusların kullanmadıklarını, bunu sorduklarında memurların moral desteğine ihtiyaç olduklarını, Telefon görüş haklarınınuygulandığını, açık görüşlerin olmadığını, kapalı görüşün ayda iki defa olduğunu ve bu sürelerin 40-45 dakika olduğunu, iki kişi ile sınırlı olduğunu, mahkum kabul odasının çok kötü şartlara sahip olduğunu(temizlik ve hijyen bakımından çok kötü) Disiplin soruşturmalarının keyfi olarak uygulandığını, Revire çıkma işlemlerinin zamanında yerine getirilmediğini, hastane sevklerinin uygulanmadığını, ağır derecede hasta mahpusların olduğunu(İbrahim Alkan, Mehmet Şirin Yıldız, Burhan Ağaç ve Şirin Sakur), ilaçların temin edilmediği, koğuş aramalarının sık sık ve pervasızca yapıldığını, provokasyon niyeti ile yaklaşımlar bulunduğunu, özellikle bir kaç gardiyan tarafından provokasyonun sistematik ve bilinçli uygulandığını,  Cezaevi yönetiminin yaklaşımının keyfi olduğunu, saç traşlarının hijyenik ortam ve aletlerle yapılmadığını, su kotasının bulunduğu(45 Litre), ” beyan etmiştir.

Heyetimizin Tespit ve Gözlemleri

      1./       Öncelikle en acil sorun olarak Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu ve Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında mahpusların yasal haklarının kullandırılmadığı, yasal haklarının hukuki gerekçelerden yoksun olarak engellendiği tespit edilmiştir.

     2./       Cezaevi yönetiminin genel olarak mahpuslara yönelik baskı, zorlama tarzında(koğuşların sıklıkla aranması, koğuşların birleştirilmesi, tv ve radyolara el konulması, kantinde satın alınan eşyalara koğuşlarda el konulduğu vb.) bir yaklaşımlarının bulunduğu tespit edilmiştir.

     3./       Mahpusların hukuki gerekçelerden yoksun cezaevi yönetimi tarafından cezalandırıldıkları(sohbet haklarının uygulanmadığını, spor haklarından yoksun bırakılma ve bazı gazete-kitapların verilmemesi vb) tespit edilmiştir.

  4./       Pandemi bahane edilerek ve hastaneye çıkan mahpusları karantina alacaklarını belirterek korku ve panik havası oluşturarak mahpusların sağlık ve tedavi hakları engellendiği tespit edilmiştir.

5./       Van F Tipi Kapalı Cezaevi İnfaz Kurumunda mahpusların suya erişmelerini(kota konularak) açıkça engellenmiştir.

6./       Van T Tipi Kapalı İnfaz Kurumunda mahpusların kantine erişme hakları keyfi olarak engellendiği tespit edilmiştir.

7./       Açlık grevinde olan mahpusların yeterli düzeyde besin ihtiyacı karşılanmadığı tespit edilmiştir.

8./       Herhangi bir gerekçe gösterilmeden, toplama kararı olmayan ve yasaklanmayan, mahpusların talep ettiği gazete, dergiler kitap vs. idare tarafından verilmiyor. Haber alma özgürlüğü ve kamusal bilgilere erişim hakları engelleniyor.  

SONUÇ

*OHAL ile birlikte ve OHAL’in kaldırılmış olmasına rağmen Türkiye Cumhuriyeti’nin de taraf olduğu Uluslararası İnsan Hakları sözleşmeleri, Anayasada ve kanunlarımızda tanımlanan hakların uygulanması cezaevlerinde fiili olarak askıya alınmıştır. Bu durum mahpuslar, mahpus yakınlarını ve biz insan hakları savunucularını kaygılandırmaktadır.

*Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu ve Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında Mahpusların anayasal haklarından haber alma özgürlüğü, kamusal bilgilere erişim hakları, sohbet-spor- aktivite hakları, sağlık-tedavi hakları engelleniyor.

*Heyetimiz Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu ve Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarındaki fiziki koşullar ve söz konusu hak ihlallerinin engellenmesi hakkında etkili başvuruların ve görüşmelerin yapılması gerektiğini tespit etmiştir.

İNSAN HAKLARI DERNEĞİ VAN ŞUBESİ