3 AYLIK VAN-PATNOS HAPİSHANELERİ HAK İHLALLERİ RAPORUMUZ

BASINA VE KAMUOYUNA

Farklı tarihlerde, farklı hapishanelerde hak ihlallerine uğrayan mahpusların bizzat, vekilleri veya aileleri tarafından Van Barosu Hapishane Komisyonuna, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği Van Şubesi’ne, İnsan Hakları Derneği Van Şubesi’ne ve Tuhayder’e yapılan başvurulara istinaden, hapishanelerde yaşanan temel hak ve hürriyetlere ilişkin ihlallerin tespiti, yetki ve sorumluluğu olan merci ve kurumların bu ihlallerin sonlandırılmasına yönelik harekete geçmelerini sağlamak, ihlallere ilişkin etkili soruşturma yürütülmesine katkı sağlamak ve hapishanelerdeki son durumları kamuoyunun dikkatine sunmak üzere Van Barosu Hapishane Komisyonu ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği Van Şubesi Hapishane Komisyonu ve İnsan Hakları Derneği Van Şubesi Hapishane Komisyonu üyeleri olarak hapishaneler ziyaret edilmiş ve ziyaret edilen hapishanelerde yaşanan aksaklıklar ve hak ihlalleri raporlaştırılmış olup bu basın açıklaması sonucunda raporumuzu da açıklamanın akabinde basın ile paylaşacağız.

Rapor tarihi itibariyle;

-Van F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Hapishanesi,

-Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Hapishanesi,

-Van T Tipi Kapalı Hapishanesi ve

-Patnos L Tipi Kapalı Hapishanesi’ne ziyaret gerçekleştirilmiştir.

Raporumuzda da detaylı anlatıldığı üzere ziyaret edilen cezaevlerinin tamamında görülen hak ihlallerinin bir kısmını burada ifade etmek gerekirse;

Ziyaretleri yapılan hapishanelerde, hastaneye sevk isteyen mahpuslar hastaneye çok geç götürülmekte, hastaneye sevkler hiç yapılmamakta ya da geç yapılmakta, sevki yapılan mahpuslar doktorun kelepçeli muayene dayatmalarından ötürü muayene ve tedavi edilmeden geri hapishaneye götürülmekte oldukları tarafımıza aktarıldı. Özellikle raporumuzda isim ve hastalıkları yazılı Hasta Mahpusların tedavi koşullarının olmadığını veya oluşturulmadığı mahpuslarca tarafımıza aktarıldı. Bu anlamda mahpusların sağlığa erişim haklarının ihlal edildiğini vurgulamak gerekir.

Hapishanelerde “koşullu salıverilme” döneminde olan mahpusların Hapishane Gözlem Kurullarınca gerekçesiz kararlar ile tahliyelerinin engellendiği gözlemlenmiştir. Daha önce de defaatle belirttiğimiz üzere Hapishane Gözlem Kurulları adeta mahkemeler gibi davranmakta verdikleri kararlar ile mahpuslar bir kez daha cezalandırılmaktadır. Bu nedenle kişilerin “Özgürlük ve Güvenlik Hakkı” na zarar veren Hapishane Gözlem Kurulları uygulamasının tümüyle kaldırılması ve sonlandırılması gerekliliğini vurgulamak isteriz.

Yine ziyaret edilen hapishanelerde bulundurulan kitap sayısına kısıtlama kotası uygulandığı keyfi olarak yasal olmasına karşın birçok kitabın verilmediği ve siparişlerin engellendiği tarafımıza aktarılmıştır. Bu husus Mahpusların eğitim ve ifade özgürlüğünün ihlali anlamı taşıdığı görülmektedir.

 Ziyaret edilen hapishanelerin tamamında yasal olarak günlük yayınlanan “Yeni Yaşam, Evrensel, Birgün vb” gibi gazetelerin verilmediği ve yine ulusal yayın yapan muhalif TV kanallarının ziyaret edilen bu hapishanelerde verilmediği, gönderilen mektupların çoğunlukla verilmediği ve hatta verilen mektupların da sansürlenerek verildiği, özellikle Kürtçe yazılan mektupların tercüme olanağın olmadığı gerekçesi ile katiyen verilmediği tarafımıza aktarılmıştır. Bu anlamda mahpusların haberleşme haklarının ihlal edildiği görülmektedir.

Raporda detayı yazdığı üzere ziyaret edilen hapishanelerin birçoğunda yemeklerin doyurucu olmadığı ve çok az verildiği ve bazı hapishanelerde yemeklerin yenemeyecek kadar kötü olduğu ve özellikle dışarıda yaşanan enflasyonun kat be kat fazlasının hapishane kantinlerinde yaşandığı ve bir çok mahpusun kantindeki fahiş fiyatlardan ötürü kantin ihtiyaçlarını gideremediği veya gidermekte zorlandığı yine elektrik faturalarının çok fazla yüksek geldiği hususları tarafımıza aktarılmıştır.

Öte yandan ziyaret edilen hapishanelerinin tamamında Özellikle COVID19 pandemisinden ötürü engellenen spor, atölye, öğretici kurs veya başkaca odalar ile çıkılan havalandırma gibi aktivitelerin tamamının COVID19 pandemisi tehlikesi bitmesine karşın halen devam ettirildiği ve mahpusların hem aktivitelerden hem de birbirilerinden izolasyonu devam ettirildiği gözlenmiştir.

Ziyaret edilen hapishanelerde özellikle COVID19 pandemisinden ötürü engellenen spor, atölye, öğretici kurs ve ya başkaca odalar ile çıkılan havalandırma gibi aktivitelerin tamamının COVID19 pandemisi tehlikesi bitmesine karşın halen devam ettirildiği ve mahpusların hem aktivitelerden hem de birbirilerinden izolasyona tabi tutuldukları aktarımı yapılmıştır. Bununla birlikte bazı hapishanelerde avukat görüş odalarında COVID19 pandemisinden kaynaklı tedbiren konulan cam-naylon paravanlar diğer hapishanelerde kaldırılmasına karşın Van hapishanelerinde halen kaldırılmamıştır. Avukatlar müvekkilleri ile görüşme esnasında dosyaları üzerinde savunmalarını birlikte hazırlamak için ciddi engeller oluşturmakta ve savunma hakkını kısıtlamaktadır.

Yine ziyareti yapılan birçok hapishanede her ay birkaç kez yapılan rutin oda aramalarının amacı dışına çıktığı ve yasaklı bir şey arama amacından ziyade odaların darmadağınık edildiği ve bütün eşyaların her taraf saçıldığı mahpuslarca tarafımıza aktarılmıştır.

Yukarıdaki genel hak ihlalleri ile birlikte ziyaret edilen hapishanelere özel bir takım hak ihlallerine değinmek olursak;

– Van F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Hapishanesinde;

-Oda aramalarında odaların gereğinden fazla dağıtılmasına tepki gösteren Çağrı AVCI isimli mahpusun darp edildiği ve süngerli odaya götürülerek çıplak şekilde bekletildiği  

-Van Yüksek Güvenlikli Hapishanesi’nde ;

-Şartlı tahliye sürecine giren Hakan BİLEKÇİ isimli mahpusun iyi halli olmasına karşın Hapishane Gözlem Kurulunca soyut ve olumsuz kararları ile tahliye edilmediği,

-Pandemi sürecinde kapatılan berber ve terzi alanlarının halen açılmadığı ve mahpusların bu ihtiyaçlarını kendi imkanları ile gidermeye çalıştıkları, .

Van T Tipi Kapalı Hapishanesi’nde;

-Kalorifer peteklerinin yanmasına rağmen hapishanenin oldukça soğuk olduğu ve mahpusların sürekli üşüttükleri

Patnos L Tipi Kapalı Hapishanesi’nde;

-27 yıldan bu yana hapishanede olan Mehmet MUTLU isimli mahpusun, şizofren ve kalp hastası olduğu, tek başına yaşamını idame edemediği, ŞİZOFREN HASTALIĞININ AĞIRLAŞTIĞI, daha öncesinde Elazığ Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesinde uzun süre tedavi edilmesine rağmen tedavisinin ilerleme kaydetmediği tarafımıza aktarılması üzerine heyetimizce Mehmet MUTLU ile görüşülmüş ve bu görüşmede kendini uygun cümleler ile ifade edemediği ve konuşurken konuya odaklanamadığı ve garip hareketler yaptığı gözlenmiş olup böylesi bir hastanın tedavisinin hapishane koşullarında yapılamayacağı görülmüştür. Mehmet MUTLU isimli mahpusun sağlık hakkına erişimi için biran önce tahliyesinin sağlanması gerektiğini belirtmek isteriz.

-bununla birlikte Adem AYKUŞ ve Mehmet Ali UĞUR isimli mahpusların ÇÖLYAK hastası olmaları ve bunun hapishane yönetimi tarafından bilinmesine karşın uygun yemeklerin verilmediği

-Daha önceleri defalarca raporlarımızda yer verdiğimiz ve adalet bakanlığı ile çeşitli kurumlara bildirilen Patnos Hapishanesi su sorunu maalesef halen devam etmektedir. Suyun pis kokulu ve kirli olduğu, mahpuslarda çeşitli sağlık sorunlarına neden olduğu huşuları tarafımıza aktarılmıştır.

Tüm bu hususlar bağlamında ;

Yasal ve uluslararası mevzuat evrensel hukuk ilkeleri ile birlikte göz önüne alındığında; kurumlarımıza gelen başvurular sonucunda tespit edilen işkence yasağı, sağlık ve tedavi hakkı, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı, haberleşme özgürlüğü, ifade özgürlüğü ihlallerinin sebebi olan hapishane idaresi ve personeli uygulamalarının ve eylemlerinin sonlandırılması ve idarenin pozitif yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekmektedir.

Her gün hasta mahpusların ihmaller zincirinden kaynaklı yaşamını yitirdiği haberlerini aldığımız şu günlerde hasta mahpuslar için öncelikle tahliye ve uygun tedavi koşullarının sağlanması gerekmektedir. Kamoyunun da bildiği üzere hasta mahpusların tedavileri zamanında yapılmaması cezaevinde cenazelerin çıkmasına sebebiyet vermektedir. Mahpuslara uygulanan izolasyon ve tecrit politikaları mahpusları derinden etkileyerek ruhsal ve bedensel hastalıklara sebebiyet vermektedir. Neticesinde tedavileri yapılmayan hasta mahpusların hayatlarının kaybetmesine neden olmaktadır. Bu nedenle ilgili kurum ve kuruluşların raporumuzda yer alan hak ihlallerini sonlandırmaya, mahpusların tedavilerine erişmesini sağlamaya çağırıyoruz.

Mahpusların hapishane koşullarında sosyalleşebilmesi, infaz sürelerinde sosyal ilişkilerden kopmamaları, bedensel ve ruhsal sağlıkları açısından ortak alan faaliyetleri büyük önem arz etmektedir. Özellikle yüksek güvenlikli hapishanelerde tutulan mahpusların beden ve ruh sağlıkları için uzun süre veya süresiz sosyal yalnızlaştırmaya maruz bırakılmamalıdır. Mahpusların dış dünya ile iletişim kurması, toplumdan tamamen kopmadan, meydana gelen gelişmeleri takip edebilmesi için en önemli iletişim araçlarının başında süreli ve süresiz yayınlar gelmektedir. Mahpuslara uygulanan kitap kotası kaldırılmalı, talep edilen yasal gazeteler ve dergiler verilmeli, talep edilen uygun TV kanalları açılmalıdır.

Son olarak raporumuz hazırlandıktan sonra Erzurum H tipi kapalı Hapishanesinde bulunan Mahpus Burhanettin ŞAHİN’nin ailesinin başvurusu üzerine hapishaneye gidilmiş ve Burhanettin ŞAHİN ile görüşülmüştür. Kendisine Gırtlak Kanseri teşhisi konulduğunu, bir süre tedavi için hastaneye götürülüp getirildiğini, ameliyat gününün 2023 yılının Ocak ayına bırakıldığı, böylesi ölümcül bir hastalıkla mücadeleyi hapishane koşullarında yapamadığını, yemekler yiyemediğini ve her geçen gün kötüye gittiğini ifade etmiştir. Yeryüzünde ki en ağır hastalıklardan olan Kanser hastalığının tedavisinin dışarıda dahi güç olduğu bilinmekte iken Mahpus Burhanettin ŞAHİN’in hapishane koşullarında tedavisi mümkün değildir. Bu nedenle sağlık hakkına erişemediğinden mahpusun yaşam hakkının tehlikede olduğu açıktır. Mahpus Burhanettin ŞAHİN’in uygun tedavi sürecine başlaması için derhal tahliye edilmesi çağrısında bulunuyoruz.

VAN BAROSU İNSAN HAKLARI MERKEZİ HAPİSHANE KOMSİYONU

ÖZGÜRLÜK İÇİN HUKUKÇULAR DERNEĞİ VAN ŞUBESİ HAPİSHANE KOMSİYONU

İNSAN HAKLARI DERNEĞİ VAN ŞUBESİ HAPİSHANE KOMSİYONU

TUHAY-DER