2019 YILLIK HAK İHLALİ RAPORU

        İnsan Hakları Derneği Van Şubesi 2019 Yılı  İnsan Hakları İhlalleri Raporu” nu açıklamak üzere bir aradayız. Demokratik hukuk devleti gayesinden giderek uzaklaşan  olabildiğince  otoriter  bir yönetim şekline dönüşümün gerçekleştiği Türkiye’de, düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğünün  tehdit altında olduğuna önemle işaret etmek isteriz.   Sadece düşüncelerini ifade ettikleri için bugün binlerce siyasetçi, akademisyen, gazeteci ve   hükümet politika -larına muhalif  insan, maalesef  tutuklanmakta ve ağır cezalara çarptırılmaktadır. Uzun tutukluluk hali ve verilen maddi-manevi cezalar, siyasi iktidar karşısında muhalefet gösteren toplumsal ve bireysel kimlikleri baskı altına almayı  amaçlayan bir cezalandırma aracına dönüşmektedir. Türkiye’de yargının siyasal iktidar tarafından muhalifler üzerinde bir baskı aracı olarak kullanılması ve yargılamalar yapılırken uluslararası standartlardan uzaklaşılmış olduğu açıkça görülmektedir.

   Türkiye’de demokratik yaşamı derinden sarsan, hukuk ve insan haklarına aykırı durumların ortaya çıkmasına neden olan siyasi iktidar politikaları ve uygulamaları 2019 yılında da  artarak devam etmiştir. Bölgede devam eden savaş ve çatışma ortamı, başta yaşam hakkı olmak üzere bireysel ve kolektif tüm hakların kullanılmasının önündeki en büyük engel olarak karşımıza çıkmaktadır.

   Demokrasi ve özgürlüklerin ağır yara aldığı konuların başında seçme ve seçilme hakkına yönelik ve hukukla bağdaşmayan ,  yasaklayıcı uygulamalar gelmektedir. 31 Mart 2019 tarihinde gerçekleşen yerel seçimlerde  Belediye başkanı, meclis üyesi ve muhtar seçilenler, KHK ile ihraç edildikleri gerekçesiyle görevlerinden alınmış yada mazbataları verilmemişti. Seçimlerin sona ermesinden sonra seçilen Belediye  başkanları ve meclis üyelerinin KHK’li olmaları nedeniyle yerlerine başka adaylara mazbata verilmesi kayyum atamalarının iktidarın keyfi uygulamaları doğrultusunda fiili olarak devam ettiğini göstermektedir. YSK tarafından adaylıkları kabul edilmesine rağmen Tuşba Belebiye seçimini kazanan Yılmaz Berki ,  Edremit Belediye seçimini kazanan Gülcan Kaçmaz Sayyiğit, Çaldıran Seçimini kazanan  Leyla Atsak’a  mazbataları verilmemişti.Yaşanan bu fiili kayyum atama durumu adaylar açısından seçilme, seçmenleri açısından da seçme hakkının ihlalini oluşturmaktadır. Bu politik uygulamanın devamı çerçevesinde de ilimizdeki tüm HDP belediyelerine kayyum atandı ve birçok belediye başkanı gözaltına alınmış ve tutuklanmıştı.  

  Ülkemizde bir çok aydın,yazar,insan hakları savunucusu 2019 yılında cezalar aldı. Bunlardan biri de İHD Van şube başkanımız oldu.  Şube başkanımız Murat Melet gözlemci olarak katıldığı barış yürüyüşü nedeniyle 1 yıl 4 ay 20 gün ceza almıştır.           

     Bölgemizde 2019  yılında işkence ve kötü muamele, hapishanelerdeki ihlaller, toplanma ve gösteri hakkına yönelik yasaklar ve müdahaleler, düşünce ve ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, kadına ve çocuklara yönelik şiddet, ekonomik ve sosyal haklardaki kayıplar gibi pek çok değişik ve kategorik konularda ihlaller açığa çıkmıştır. Yerel seçimler öncesinde gözaltı ve tutuklamalar bu süreçte hız kazanmış, tespit edebildiğimiz kadarıyla 326 ev baskını gerçekleşmiş 11’i çocuk olmak üzere 435 yurttaş gözaltına alınmış ,74 yurttaş tutuklanmıştır.

Hapishanelerde Sağlık hakkı, kötü muamele, disiplin soruşturmaları, tecrit etme, haberleşme, iletişim, aile görüşü haklarının kısıtlanması gibi ihlaller tespit edilmiştir.

  Hapishanelerdeki mahpusların mektup aracılığıyla ya da yakınlarının şubemize bizzat yaptıkları başvurularda, tek kişilik hücrelerde tecrit etme, kelepçeli tedavi, hastane ve revire çıkarılmama gibi mağduriyetler olduğunu ifade etmişlerdir. Özellikle de sağlık hakkı ihlalinin bu süreçte yoğun bir şikâyet konusu olduğunu , Hapishanelerde kişiye özgü uygulamaların, insan hakları anlayışı ve insancıl hukukla bağdaşmayan bir durum haline geldiğini ifade etmek istiyoruz.

İlimizde 1 yıllık  süreçte toplam 1657  hak ihlali tespit edilmiştir.

Buna göre ;

Yaşamını yitiren sığınmacı ve göçmenler: 35

Silahlı çatışmalarda yaşamını yitiren örgüt militanı: 5

 Sınır hatlarından yaşanan ölüm ve yaralanmalar : 35 ölü 92 yaralı

Aile içi şiddete uğrayan kadınlar : 1 kadın( annesi tarafından boğularak) öldürülmüştür.

Aile içi şiddete maruz kalan çocuklar : 1 (torununa cinsel saldırıda bulunan kişi mahkeme tarafından serbest bırakıldı)

Toplumsal alanda istismara uğrayan çocuklar: 2

Erkek intiharı: 2

Kadın intiharı : 4 kadın bu süreçte ölü bulunmuştur.

(Erciş’te 18 yaşındaki G. C. Evlendikten 2 gün sonra eşi tarafından eşarpla asılı bulundu.

Akköprümahallesinde C. T. adında 25 yaşında olan bir kadın bilinmeyen bir sebeple intihar etti .

Van başkalede 19 yaşındaki J. A. zorla evlendirildiği iddiasıyla intihar etti.)

Van Ercişte 23 yaşında bir kadın evinin ahırında asılı halde bulundu.

Cezaevinde işkence ve kötü muamele: 6

Gözaltı Yerleri Dışında İşkence ve Kötü Muamele : 1 (Mehmet Y. adında bir yurttaş (üniversite öğrencisi) derneğimize başvurarak 3 polis tarafından darp edildiğini ve kötü sözlere maruz kaldığını belirtmiştir.)

Gözaltında işkence ve kötü muamele : 15

GÖZALTINA ALINANLAR: 435

TUTUKLANANLAR : 74

EV BASKINLARI : 326

GÖZALTINA ALINAN SIĞINMACI VE GÖÇMENLER: 548

YASAKLANAN ETKİNLİK VE GÖSTERİLER: Valilik kararıyla gösteri ve yürüyüşler yasaklanmıştır.

DÜŞÜNCELERİNİ İFADE EDENLERE KARŞI AÇILAN DAVALAR :6 kişi ( Van Cumhuriyet Başsavcılığı, HDP Eş Genel Başkanı ve Van Milletvekili Sezai Temelli hakkında da 19 Aralık 2018’de Van’daki bir etkinlikte yaptığı konuşma nedeniyle ‘terör örgütü propagandası yapmak’ ve ‘Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, devletin kurum ve organlarını aşağılama’ suçlarından soruşturma başlatmıştır.)

CEZAEVİNDE SEVK UYGULAMALARI: 4 (Tutuklanan İpekyolu belediye başkanı Azim Yacan ,Şehzade Kurt , Erciş belediye  başkanı Yıldız Çetin ve derneğimize ailesi aracılığıyla başvuran bir yurttaş başka hapishanelere sevk edilmişlerdir.)

CEZAEVİNDE SAĞLIK HAKKI İHLALİ: 5 (derneğimize şahsi başvuru yapılmıştır.)

Sağlık Hakkı İhlali : 1

Aile Görüşü Engellenenler: 1

Tecrit ve İzolasyon : 4 ( derneğimize şahsi başvuru yapılmıştır.)

Haberleşme v.b Hakları Engellenenler : 1

İşten Çıkarılanlar :22 kişi

   Bizce  ilimizde bunca hak ihlalinin yaşanmasının sebebi Türkiye’nin en önemli sorunu olan Kürt sorununun çözülememiş olmasıdır. İktidarın savaşa ve şiddete dayalı sorun çözme anlayışı ve yöntemleri sorunu çözmekten öte daha da derinleştirmektedir. Bu yöntemler daha öncede denenmiş ve ülkemize bir yarar sağlamadığı görülmüştür. Yaşadığımız Ortadoğu coğrafyasında Suriye ve Irak’ta sorunlar halen devam ederken  bir de diğer bir  sınır komşumuz İran, ABD ile büyük bir savaşın eşiğine gelmiştir. Yaşadığımız coğrafya tam bir şiddet sarmalına girmişken toplumsal sorunlarımıza barışçıl ve kalıcı çözümler üretmenin elzem olduğunu düşünüyoruz.  Askeri yöntemler 40 yıldır denenmiş, ancak hiç biri çözüm üretmemiş, ülkenin kaynaklarını tüketmekten, can kaybı bilançosunu arttırmaktan başka işe yaramamıştır. Bu nedenle  2020 yılına girdiğimiz bu ilk günlerde  bu yılın  ülkemize ve dünyaya barış getirmesini umut ediyoruz. İHD her zaman barış hakkını savunmuş ve savunmaya devam edecektir. Bu bağlamda , yürütülen  sınır ötesi operasyonların barış yerine kan ve göz yaşı getireceğini belirtmek istiyoruz. Savaşın kazananının olmadığını bir kez daha  vurgulamak istiyoruz. Türkiye’nin demokratikleşebilmesi bakımından Kürt sorununu demokratik ve barışçıl yollarla çözmesinin zorunlu ve elzem olduğunu defaatle değinmek  istiyoruz. Türkiye’nin gerçek bir barışçıl çözümle  birlikte yeni ve demokratik bir Anayasaya ihtiyacı bulunmaktadır. Yeni ve demokratik Anayasa yapılmadığı sürece darbeci generaller tarafından yapılmış 82 Anayasası üzerinde yapılacak değişikliklerin çözüm getirmesi mümkün değildir.

   Çatışmalı ortamın bir an önce son bulmasını, kalıcı bir çatışmasızlık halinin ve çözüm sürecinin yeniden müzakere edilmesini umuyoruz. İnsan hakları mücadelesinde 34.  yılımıza girerken , her koşul altında dil, din, ırk, milliyet, cinsiyet, etnik ve kültürel farklılık ayrımı yapmadan, yaşam hakkının kutsal olduğu vurgusunda bulunuyor ve özgürlüklerle dolu, onurlu bir yaşam temenni ediyoruz.

 

‘’İNSAN HAKLARIYLA İNSANDIR’’            

                                                                   İHD VAN ŞUBESİ